ใครหลายคนอาจมีประสบการณ์เกี่ยวกับความฝันในรูปแบบที่หลากหลาย เช่น ฝันว่าร่วงหล่นจากที่สูงจนหัวใจกระตุกวูบ ฝันว่าได้ท่องเที่ยวไปในดินแดนที่สวยงาม สถานที่แปลกใหม่ หรือกำลังวิ่งหนีอะไรบางสิ่ง ความฝันส่งผลต่ออารมณ์และชีวิตประจำวันได้ คืนที่ฝันดีเราจะตื่นมาด้วยความสดชื่น แจ่มใส คืนที่ฝันร้าย แม้จะโล่งอกเมื่อพบว่าเป็นเพียงความฝัน แต่ก็สามารถรบกวนจิตใจทำให้เราครุ่นคิดวิตกไปกับมันได้ตลอดทั้งวัน โดยเฉพาะความฝันที่เกี่ยวข้องกับคนใกล้ชิดและการสูญเสีย 

มีอะไรซ่อนอยู่ใต้ความฝันกันแน่นะ 

ความฝันเป็นแค่เรื่องจินตนาการยามเราหลับใหลเท่านั้นจริงหรือ หลายๆ คนพยายามจะตีความและถอดรหัสความฝันในรูปแบบต่างๆ ซึ่งบางครั้งก็สร้างความกังวลให้กับเรา แต่รู้ไหมว่า ความฝันนั้น เกิดจากจิตใต้สำนึกที่ส่งสัญญาณเตือนเมื่อเรากำลังเผชิญกับความวิตกกังวลหรือมีความต้องการบางอย่าง 

ผู้ที่คิดค้นทฤษฎีนี้คือ ซิกมุนด์ ฟรอยด์ บิดาแห่งวิชาจิตวิทยา ซึ่งภายหลังพัฒนามาเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการทางจิตวิทยาที่ช่วยให้เราเข้าใจความฝันของเรา โดยการศึกษาทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับความฝันเรียกว่า การใช้หลักจิตวิทยาเพื่อวิเคราะห์ความฝัน (Oneirology) เป็นการทบทวนประสบการณ์ระหว่างวันที่เราเผชิญ ไปจนถึงอารมณ์ความรู้สึกหรือความต้องการที่อยู่ในจิตใจ ที่ซ่อนอยู่ในความฝัน เพื่อให้เราเข้าใจตัวเองมากขึ้นและหาวิธีรับมือกับอารมณ์ความรู้สึกของตัวเองได้เมื่อตื่นนอน เช่น ฝันร้ายที่รุนแรงน่ากลัวนั้น แท้จริงแล้วเกิดขึ้นเพราะเราอาจกำลังกังวลกับการสอบที่จะมาถึง ในขณะเดียวกันฝันของคนอื่นก็อาจมาจากความเครียดและความกังวลที่แตกต่างกันเช่นกัน ความฝันจึงเป็นประสบการณ์ส่วนบุคคลที่มุ่งเน้นให้เราเข้าใจตัวเอง 

สำหรับบทความนี้ เราจึงขอหยิบยกความฝันยอดฮิต 8 รูปแบบที่เกี่ยวข้องกับสภาวะจิตใจและอารมณ์ สำหรับเป็นแนวทางให้น้องๆ วัยเรียน ได้ลองใช้สำรวจตัวเองเบื้องต้น เผื่อว่าเราอาจพบความเครียด ความกังวลในใจก็ได้ สิ่งสำคัญคือต้องไม่เผลอยึดติดกับแนวทางและผลการวิเคราะห์มากเกินไปจนสร้างความเครียดให้กับตัวเอง

1. ฝันว่าตกจากที่สูง
ฝันว่าตกจากที่สูงเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้บ่อยมาก และไม่เป็นความจริงเลยกับความเชื่อที่ว่า หากเราร่วงจากที่สูงในความฝันแล้วเราจะตายในชีวิตจริง นักจิตวิทยาอาจตีความการฝันว่าร่วงจากสูงหรือหกล้มเป็นสัญญาณว่า ในชีวิตประจำวันเราน่าจะกำลังวิตกกังวล รู้สึกกลัวความล้มเหลว หรือกลัวความผิดพลาดบางอย่าง เช่น กลัวสอบตก กลัวเกรดไม่ดี 

รัสเซล แกรนท์ (Russell Grant) ผู้เขียน The Illustrated Dream Dictionary กล่าวว่า "การฝันว่าร่วงจากที่สูงหรือล้มลงนั้นเป็นเรื่องธรรมดามาก มันเป็นสัญลักษณ์ของความกลัวในชีวิตจริง อาจเป็นเพราะความล้มเหลวในที่ทำงานหรือในชีวิตรักของคุณ การร่วงล้มลง เป็นจิตใต้สำนึกที่เราต้องการที่จะปล่อยตัวเองสบายๆ วิตกกังวลน้อยลงและสนุกกับชีวิตมากขึ้น" 

2. ฝันว่าเปลือยกายในที่สาธารณะ
มีใครเคยมีความฝันที่น่าอึดอัดใจอย่างการฝันว่าตัวเองเปลือยเปล่าไร้เสื้อผ้าในที่สาธารณะบ้างหรือไม่ อยากบอกว่า อย่าเพิ่งกังวลไป เพราะความฝันเหล่านี้ไม่ได้หมายถึงความผิดปกติของจิตใจ เพนนี เพียซ (Penny Peirce)  ผู้เขียน Dream Dictionary for Dummies ได้วิเคราะห์ไว้ว่า การฝันแบบนี้อาจบ่งบอกว่าในชีวิตประจำวัน เรากำลังกังวลว่าตัวเองไม่สมบูรณ์พร้อมและมีข้อบกพร่อง และกลัวว่าคนอื่นจะมองเห็นข้อบกพร่องเหล่านั้น จิตใต้สำนึกจึงแสดงความต้องการที่แท้จริงด้วยการบอกเป็นนัยให้เรายอมรับ เป็นตัวเอง และเปิดเผยตัวตนอย่างมั่นใจ 

3. ฝันว่าวิ่งหนีสิ่งอันตราย
หลายคนตื่นมาด้วยความเหนื่อยหอบ เพราะฝันว่าตัวเองต้องวิ่งหนีสิ่งที่อันตราย นักวิเคราะห์ความฝันมักแนะนำว่าความฝันดังกล่าว อาจมีผลจากการที่เรากำลังหลีกเลี่ยงบางสิ่งบางอย่างในชีวิตประจำวันของเรา โทนี่ คริสป์ (Tony Crisp) ผู้เขียน Dream Dictionary แนะนำว่าการวิ่งหนีในความฝันอาจบ่งบอกถึงความปรารถนาที่จะหนีจากความกลัวหรือความต้องการของตัวเอง ซึ่งกุญแจสำคัญในการทำความเข้าใจว่าความฝันนั้นหมายถึงอะไรอาจขึ้นอยู่กับว่าเรากำลังวิ่งหนีอะไรในความฝัน

     -วิ่งหนีจากสัตว์: การถูกสัตว์ไล่ตามอาจบ่งบอกว่าเรากำลังซ่อนตัวจากความโกรธในชีวิตประจำวัน เราอาจเผชิญกับสถานการณ์บางอย่างที่ทำให้โกรธแต่เราก็พยายามอย่างหนักที่จะไม่แสดงอารมณ์ออกมา  

     -วิ่งหนีจากนักล่าที่ไม่รู้จัก: หากผู้ไล่ล่าในฝันเป็นบุคคลลึกลับที่เราไม่รู้จัก อาจเป็นตัวแทนของประสบการณ์ไม่ดีในวัยเด็กหรือเหตุการณ์ที่สร้างบาดแผลทางใจในอดีต 

    -วิ่งหนีจากเพศตรงข้าม: หากฝันว่าถูกเพศตรงข้ามไล่ตาม อาจหมายถึง ความกลัวการมีความรักหรือประสบการณ์อกหักจากความสัมพันธ์ในอดีต

4. ฝันว่าฟันหัก หลุดออกมา
เพนนี เพียซ (Penny Peirce) ผู้เขียน Dream Dictionary for Dummies กล่าวว่า การฝันว่าฟันจะหลุดนั้นมีหลายความหมาย อาจหมายความว่าเรากำลังกังวลเกี่ยวกับรูปร่างหน้าตาของตัวเองและความน่าดึงดูดใจในตัวเอง การฝันเช่นนี้อาจบ่งบอกว่าเรากังวลเกี่ยวกับความสามารถในการสื่อสาร เช่น อาจเคยพูดอะไรที่น่าอายในวงสนทนา
"แก่นแท้ของฟันคือความสามารถในการกัด ฟัน ฉีก และบด" เธออธิบาย "ถ้าฟันของเธอหลุดออกมา เธอจะสูญเสียพลังส่วนตัว ความมั่นใจและความสามารถในการแสดงออกที่แน่วแน่"

5.ฝันถึงการตาย
ความตายในความฝันเป็นอีกเรื่องหนึ่งที่พบได้บ่อย และเป็นเรื่องที่สร้างความกังวลใจเป็นพิเศษเมื่อเราตื่น บางครั้งเราฝันถึงการตายของคนที่เรารัก คนรู้จักใกล้ชิดสนิทสนม หรือแม้กระทั่งฝันว่าตัวเองตาย นักวิเคราะห์ความฝันแนะนำว่าความฝันดังกล่าวอาจสะท้อนถึงความวิตกกังวลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงหรือความกลัวในสิ่งที่ไม่รู้ เพราะมนุษย์ไม่รู้ว่าโลกหลังความตายนั้นเป็นอย่างไร
"เช่นเดียวกับความตาย การเปลี่ยนแปลงก็น่ากลัวได้ เพราะเช่นเดียวกับความตาย เราไม่รู้ว่า 'อีกด้านหนึ่ง' ของการเปลี่ยนแปลงคืออะไร นั่นคือสาเหตุที่จิตใจฝันถึงความตาย" ลอรี โลเวนเบิร์ก (Lauri Loewenberg) กล่าวในหนังสือ Dream on ของเธอ  และเธอยังเชื่อด้วยว่าการฝันถึงการตายของคนที่เรารักสามารถสะท้อนถึงความกลัวที่จะเปลี่ยนแปลงได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องที่เกี่ยวกับคนในครอบครัว 

6. ฝันว่าทำข้อสอบ 
เครก แฮมิลทัน-พาร์กเกอร์ (Craig Hamilton-Parker) ผู้เขียน The Hidden Meaning of Dreams กล่าวว่า การสอบในฝันเผยให้เห็นถึงความกลัวที่จะล้มเหลว เพราะการสอบเป็นประสบการณ์ที่กดดัน การฝันว่าสอบตก มาสายหรือไม่พร้อม แสดงว่าเรารู้สึกไม่พร้อมสำหรับความท้าทายของชีวิตที่จะต้องเผชิญในตอนตื่น

7. ฝันว่าโดนนอกใจ
การฝันว่าคู่รักกำลังนอกใจเป็นเรื่องน่าวิตกเพราะชวนให้เราสงสัยว่าความฝันนั้นอาจเป็นจริงหรือไม่ แม้ว่าความฝันเหล่านี้อาจเป็นภาพสะท้อนของความกลัวการนอกใจ แต่จริงๆ แล้วความฝันดังกล่าวอาจไม่ได้หมายความว่าแฟนของเรากำลังจะนอกใจ 
อีฟ อดัมสัน (Eve Adamson) ผู้เขียน The Complete Idiot's Guide Dream Dictionary กล่าวว่า การฝันว่าคู่รักนอกใจบ่งบอกถึงปัญหาเรื่องความไว้วางใจ ความภักดี และการสื่อสารในความสัมพันธ์ ที่ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะคู่รัก แต่ยังหมายถึงความสัมพันธ์รูปแบบอื่นๆ ในชีวิตประจำวันด้วย เช่น เราอาจกำลังกังวลว่าเพื่อนสนิทของเราไม่จริงใจกับเรา พ่อแม่ของเรารักพี่หรือน้องมากกว่าเรา เป็นต้น

8. ฝันว่าบินได้
การโบยบินในความฝันช่างน่าตื่นเต้นและรู้สึกถึงการปลดปล่อยและเป็นอิสระ แต่บางครั้งมันก็ค่อนข้างน่ากลัวเช่นกัน (โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่กลัวความสูง )
โทนี คริสป์ (Tony Crisp) ผู้เขียน Dream Dictionary ได้กล่าวไว้ว่า ความฝันเกี่ยวกับการบินมักจะเป็นตัวแทนของ 2 ด้านที่แตกต่างกันมาก ด้านหนึ่ง สิ่งเหล่านี้สามารถแสดงถึงความรู้สึกเป็นอิสระ แต่ในทางกลับกัน ก็สามารถบ่งบอกถึงความปรารถนาที่จะหนีหรือหลบหนีจากความเป็นจริงของชีวิต โดยเฉพาะการฝันว่าโบยบินบนท้องฟ้าเพียงคนเดียว แสดงให้เห็นถึงแง่มุมที่เป็นอิสระของการบิน และสะท้อนว่าเรากำลังรู้สึกอิสระจากบรรทัดฐานทางสังคมและข้อจำกัดต่างๆ

แม้จะมีการวิเคราะห์ความฝันที่น่าสนใจหลากหลายรูปแบบ แต่ความฝันก็เป็นประสบการณ์ส่วนบุคคล เราอาจฝันคล้ายกับคนอื่นๆ แต่ไม่ได้หมายความว่าความรู้สึกของเราและคนอื่นนั้นจะเหมือนกัน เช่น ฝันว่าออกไปวิ่งเล่นในทุ่งหญ้าและเจอกระต่ายน่ารัก เมื่อตื่นมาอาจพบว่าตัวเองต้องการพักผ่อน อยากพาตัวเองไปสวนสาธารณะ และกระต่ายอาจเป็นสัตว์เลี้ยงที่เคยอยากเลี้ยงในวัยเด็กก็ได้  

การใช้เวลาช่วงตื่นนอนมาสำรวจความฝันในทุกเช้าเป็นเรื่องที่ดี แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องไม่กดดันตัวเองจนเกินไป เพราะเราสามารถนอนหลับและฝันได้ 3 - 5 เรื่องในคืนเดียว จึงไม่แปลกที่เราอาจหลงลืมหรือจำรายละเอียดไม่ได้ หรือบางครั้งก็ไม่สามารถหาคำอธิบายให้ความฝันได้ ซึ่งไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร สิ่งสำคัญคือต้องไม่วิตกกังวลกับความฝันที่น่ากลัวจนรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน และคอยรักษาคุณภาพการนอนให้ดีเสมอ หากเมื่อไหร่ที่ฝันร้ายติดต่อกันจนไม่สามารถนอนได้อย่างมีคุณภาพหรือนอนไม่หลับ ขอแนะนำให้ปรึกษาคนใกล้ชิดเพื่อพบจิตแพทย์ เพื่อให้มีวิธีการดูแลตัวเองที่ถูกต้องเหมาะสม

สำรวจความฝันยามหลับกันแล้ว อย่าลืมสำรวจความฝันในชีวิตจริงที่เราตั้งใจจะทำด้วยนะ :)

อ้างอิง

• verywell mind. (2022). จาก.  https://bit.ly/3zC6eyH 
• sleepassociation. (2022). จาก.  https://bit.ly/39pN7Nu