วันหยุดเป็นสิ่งมหัศจรรย์เหนือกฎวิทยาศาสตร์ เพราะใช้เวลายาวนานเหลือเกินในการรอคอยในขณะเดียวกันก็สั้นจนน่าใจหาย พักผ่อนอยู่ดีๆ รู้ตัวอีกทีก็ต้องกลับไปเรียนตามปกติแล้ว
.
“ไม่อยากกลับไปเรียนเลย”
คำพูดนี้มักจะโผล่มาในช่วงใกล้วันสุดท้ายของวันหยุดยาว บางครั้งก็โผล่มาทักทายในยามเช้าของวัน ชวนให้ไม่อยากตื่นนอนลุกไปทำอะไร เพราะกลัวว่าวันหยุดจะหมดไป จนสุดท้ายแล้ววันหยุดทั้งวันก็หมดไปกับความเศร้า ความเสียดาย ความหดหู่ เป็นก้อนกัดกินใจต่อเนื่องหลายวัน
.
ไม่ผิดเลยหากวันนี้ ฉันยังไม่พร้อมกลับไปเรียน
รู้ไหมว่า เราทุกคนสามารถเป็น Post Vacation Blue หรือ ภาวะซึมเศร้าหลังหมดวันหยุดยาวได้ หลายคนเข้าใจและโทษว่าตัวเองขี้เกียจ แต่จริงๆ แล้วเราอาจกำลังเผชิญกับภาวะที่สารเคมีในสมองเปลี่ยนแปลงกะทันหันเช่นเดียวกับผู้คนบนโลกอีก 64 เปอร์เซ็นต์ ***ตามข้อมูลของ National Alliance on Mental Illness (NAMI) ที่เคยบันทึกสถิติจำนวนของผู้ที่มีภาวะซึมเศร้า ไม่มีความสุข หลังวันหยุดยาวไว้
Post Vacation Blue หรือ Post Holiday Blues หรือในภาษาทางการแพทย์ Post-Travel Depression (PTD) คือภาวะที่รู้สึกเศร้า ไม่อยากกลับไปเรียนหรือทำงานหลังหมดวันหยุด รวมถึงภาวะที่กลับมาเรียนหรือทำงานแล้วแต่ยังคงรู้สึกหดหู่ คิดถึงวันหยุดแสนสุขที่ผ่านมาจนไม่มีความสุขในการกลับมาใช้ชีวิตปกติ
.
เพราะมีความสุขมากไป สมองเลยขอให้ “พอดี”
ดร.ไอลีน เคนเนดี้-มัวร์ (Dr. Eileen Kennedy-Moore) นักจิตวิทยาคลินิกในมลรัฐนิวเจอร์ซีย์ ได้วิจัยภาวะซึมเศร้าหลังวันหยุดยาวและพบว่า ไม่เพียงเฉพาะวันหยุดยาวเท่านั้น แต่ทุกครั้งที่มีเหตุการณ์สำคัญในชีวิต เช่น หลังกลับจากทริปท่องเที่ยว กลับจากงานแต่งงาน หรือทำงานชิ้นสำคัญสำเร็จ สมองจะหยุดหลั่งฮอร์โมนที่ทำให้เครียดกะทันหัน พร้อมกับหลั่งอะดรีนาลีนที่เป็นสารแห่งความสุขออกมาแทน
การที่สมองไม่มีความเครียด และหลั่งสารแห่งความสุขออกมาจำนวนมากเกินกว่าในการใช้ชีวิตปกติประจำวันเป็นเวลาหลายวันติดต่อกัน ทำให้สมองเริ่มเห็นความไม่สมดุล จึงหลั่งอะดรีนาลีนให้น้อยลงเพื่อปรับสมดุล เตือนให้เรากลับมาใช้ชีวิตอย่างปกติ จึงเป็นสาเหตุว่าทำไมคนจึงมีความสุขในช่วงเดือนธันวาคมเป็นพิเศษ เพราะสมองรับรู้ว่าจะได้หยุดพักจากงานที่ทำมาตลอดปี และเฉลิมฉลองในเทศกาลสำคัญแสนพิเศษอย่างคริสมาสต์หรือปีใหม่ และทำให้หลายๆ คนกลับมารู้สึกหดหู่ ซึมเศร้าอีกครั้งในช่วงมกราคม เพราะเป็นช่วงที่สมองชะลอการหลั่งสารอะดรีนาลีนแล้วนั่นเอง
.
ฉันกำลัง Post Vacation Blue อยู่หรือเปล่านะ?
ภาวะซึมเศร้าหลังวันหยุดยาว มีอาการคล้ายคลึงกับโรคซึมเศร้าหลายอย่าง เช่น รู้สึกเหนื่อยล้า ไม่มีเรี่ยวแรงจะทำอะไร รู้สึกเศร้าและโดดเดี่ยว อารมณ์ไม่ดี หงุดหงิดง่าย และมีปัญหาในการจดจ่อ ไม่มีสมาธิในการทำสิ่งใดๆ
แม้จะมีอาการคล้ายคลึงกับโรคซึมเศร้าแต่ภาวะซึมเศร้าหลังวันหยุดไม่ถือเป็นโรคทางจิตเวช และจะเกิดขึ้นในระยะเวลาสั้นๆ เท่านั้น
.
Restart หัวใจ รับมือยังไงในวันที่ต้องกลับไปเรียน
“ทำยังไงดี พรุ่งนี้ต้องไปเรียนแล้ว” ไม่ผิดเลยหากวันพรุ่งนี้จะยังไม่พร้อมกลับไปทำงาน มีผู้คนมากมายที่กำลังเผชิญความรู้สึกเศร้าและหดหู่นี้ไปด้วยกัน ลองใช้วิธีเหล่านี้สร้างความทรงจำดีๆ ให้วันหยุดที่ผ่านมา และโอบกอดจิตใจให้เตรียมรับประสบการณ์ใหม่หลังวันหยุดที่กำลังจะเข้ามากันนะ 🙂
1. ให้ของขวัญกับร่างกาย
มีวันหยุด แต่ร่างกายอาจยังไม่ได้หยุดด้วย การนอนดึก ดื่มแอลกฮอล์ รับประทานอาหารอย่างหนักเพื่อรื่นเริงสังสรรค์ ออกไปท่องเที่ยว ให้ร่างกายปะทะแสงแดดและผู้คนแออัด ฯลฯ สิ่งเหล่านี้อาจเกิดขึ้นในช่วงวันหยุดยาว ก่อนเริ่มเรียนหนึ่งวัน ขอให้ลองปล่อยให้ร่างกายได้พัก นอนหลับอย่างมีคุณภาพ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ แช่น้ำอุ่น ออกกำลังกายเบาๆ เป็นของขวัญและขอบคุณร่างกายที่สนุกสนานเต็มที่ไปกับเราในช่วงที่ผ่านมา
2. ซึมซับประสบการณ์ของการเปลี่ยนผ่าน
ฤดูท่องเที่ยวอาจหมดไป แต่ฤดูกาลของชีวิตไม่เคยหยุดนิ่ง งดงามเหมือนยามใบไม้เปลี่ยนสี อย่าเพิ่งรีบเร่งให้ตัวเองคลายความเศร้าและกลับมามีอารมณ์คงที่ตามปกติในทันที แต่ให้ทำความเข้าใจอารมณ์ความรู้สึกของตัวเองขณะเปลี่ยนผ่านวันหยุดสู่วันที่ต้องไปเรียน ว่ามีความรู้สึกอย่างไรบ้าง สำรวจอารมณ์ต่างๆ อย่างสงบ รับรู้ถึงความเปลี่ยนแปลงและการเติบโตจากวันหยุดที่ผ่านมา สิ่งที่รู้และยังไม่รู้ หรือสิ่งที่อยากจะทำและเป้าหมายในทริปถัดไป เป็นต้น
3. ทริปหน้าจะมาอีกครั้ง
พูดคุยกับตัวเองว่า ‘วันหยุดไม่ได้มีครั้งเดียว’ ยังมีสถานที่ใหม่ๆ ผู้คนใหม่ๆ โอกาสใหม่ๆ ให้เราได้พักกายพักใจอีกครั้ง ลองวางแผนสิ่งที่อยากทำในวันหยุดครั้งหน้าไว้คร่าวๆ และให้โอกาสตัวเองได้ตั้งใจเรียน เต็มที่กับการสอบ มุ่งมั่นเก็บเงินเพื่อเตรียมความพร้อมก่อนออกผจญภัยอีกครั้ง
4. แชร์ความทรงจำกับผู้คนรอบตัว
ข้อดีของโซเชียลเน็ตเวิร์กอีกหนึ่งข้อคือ สามารถเป็นไดอารี่ที่อยากจะจดบันทึกอะไร รูปแบบใดก็ได้ ลองโพสต์ภาพ วีดิโอ เรื่องราวการท่องเที่ยวหรือวันหยุดสุดประทับใจกับผู้คนบนโลกออนไลน์ เพื่อทบทวนวันหยุดที่ผ่านมา และเปิดโอกาสแลกเปลี่ยนความรู้สึกดีๆ สู่ผู้อื่น ในขณะเดียวกันก็สร้างบทสนทนาบนโลกจริงกับผู้คนที่เรารัก อย่างครอบครัว เพื่อนสนิท คุณครูที่เราไว้วางใจ ถึงประสบการณ์หยุดยาวที่ผ่านมา หรือจะพูดคุยกับผู้ร่วมเดินทางเพื่อแชร์สิ่งที่ชอบ ที่ประทับใจในทริปที่ผ่านมาและวิธีที่จะทำให้ทริปหน้าสนุกกว่าเดิม
5. ยินดีต้อนรับกลับบ้าน!
คงจะดีไม่น้อยหากกลับมาเรียนวันแรกแล้วได้เจอกับบ้านแสนอบอุ่น ที่เปิดให้เราได้เข้าไปพักอย่างอ่อนโยนหลังจากเหน็ดเหนื่อยมาทั้งวัน ลองทำความสะอาด จัดระเบียบใหม่ วางต้นไม้ต้นใหม่ เปลี่ยนผ้าปูที่นอน จัดชั้นวางของใหม่ ก่อนออกไปทริป เพื่อให้กลับมาพบกับบรรยากาศที่ผ่อนคลาย
การปรับเปลี่ยนพื้นที่แม้เพียงเล็กน้อยก็สามารถช่วยให้จิตใจมีความสุขได้ แต่ก็ถือเป็นเรื่องปกติที่เราอาจจะยังรู้สึกหงุดหงิด เสียสมาธิกับการจดจ่อแม้เป็นเนื้อหาบทเรียนเล็กๆ น้อยๆ ในช่วงที่อารมณ์ยังขุ่นมัวบ้าง แต่ไม่เป็นไรนะ ให้เวลาตัวเองค่อยๆ ปรับตัวซักพัก
6. สิ่งของสร้างความทรงจำ
แน่นอนว่าไปท่องเที่ยวหรือหยุดยาวแต่ละครั้ง ย่อมมีสิ่งใหม่ๆ ติดตัวมาด้วยเสมอ อาจเป็นของกิน เสื้อผ้า สิ่งของเครื่องใช้ ฯลฯ ให้ลองนำสิ่งเหล่านี้กลับมาใช้เพื่อหวนระลึกถึงความทรงจำที่ดีและเป็นการพกความสุขติดไปเรียนด้วย หรือหากใครไม่ได้ซื้อสิ่งใหม่มา อาจใช้เวลาระลึกถึงเรื่องใหม่ๆ ที่ได้รู้ในวันหยุด เช่น เพลงใหม่ รายการใหม่ ผู้คนใหม่ๆ ก็ได้
7. ออกไปข้างนอก
การเดินเล่นในธรรมชาติระยะสั้นๆ เป็นประจำอาจให้ผลที่สงบและฟื้นฟูจิตใจได้เช่นเดียวกันกับการพักผ่อนที่ดี มีผลวิจัยพบว่า คนส่วนใหญ่ใช้ชีวิตในอาคารมากกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ เมื่อผู้คนใช้เวลากับธรรมชาติ อารมณ์ของพวกเขาดีขึ้นและระดับความเครียดลดลง ในขณะที่สามารถนอนหลับดีขึ้นและสุขภาพกายก็ดีขึ้นเช่นกัน
“ช่วยด้วย ฉันติดอยู่ที่บ้าน” หากไม่สามารถออกไปข้างนอกได้ ให้ลองเปลี่ยนตัวเองเป็นนักสำรวจ ออกตามหามุมใหม่ๆ จุดใหม่ๆ ของบ้านหรือห้องนอน ก็เป็นอีกไอเดียที่ช่วยให้การอยู่บ้านไม่น่าเบื่ออีกต่อไป
8. จัดตารางก่อนเริ่มงาน
วางแผนสิ่งที่จะทำในวันที่ต้องกลับมาทำงานตามปกติ ไม่ต้องกดดันตัวเองจนเกินไป อาจเริ่มจากงานเบาๆ ที่ต้องทำ แต่ไม่ยากมากนัก งานที่ถนัดหรือทำแล้วรู้สึกดี ก่อนจะขยับไปงานที่ต้องใช้พลังงานเยอะ เพื่อให้เห็นเป้าหมายชัดเจนว่าจะต้องทำอะไร และไม่รู้สึกท้อใจที่จะกลับมาจัดการให้เรียบร้อย
9. ผ่านมานานแล้ว แต่ทำไมยังมูฟออนไม่ได้สักที
สำหรับน้องๆ บางคนที่มีอาการซึมเศร้าหลังวันหยุดยาวนานต่อเนื่อง ยังคงจดจำช่วงเวลาวันสุขด้วยความเศร้าติดต่อกัน อาจถึงเวลาทบทวนตัวเองว่า ความเศร้าเหล่านั้นมีสาเหตุที่มากกว่าแค่วันหยุดยาวหมดไปหรือไม่ คอร์สเรียนพิเศษที่กำลังติวเข้มนั้นเหนื่อยเกินไปหรือเปล่า มีเรื่องใดที่รบกวนจิตใจอีกบ้าง การพูดคุยที่ดีสามารถรีเซ็ตหัวใจได้ ลองพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญเพื่อให้สามารถฟื้นฟูหัวใจให้กลับมาสดใสอีกครั้งนะ
.
.
ทั้งหมดนี้คือวิธีรับมือกับอาการซึมเศร้าหลังวันหยุดยาว และยังมีวิธีอื่นๆ ที่รอคอยให้น้องๆ ไปสำรวจและค้นพบ เพื่อช่วยรีสตาร์ทหัวใจตัวเองอีกครั้ง
ถึงคนที่อ่านมาถึงตรงนี้ … เธอเก่งมากที่พยายามจะผ่านพ้นความรู้สึกเหล่านี้ไปด้วยกัน เป็นเรื่องปกติที่เราจะเหนื่อยล้าและซึมเศร้าเมื่อผ่านพ้นความสุข แต่ยิ่งความเหน็ดเหนื่อยจากความเป็นจริงในชีวิตประจำวันมีความหมายต่อเธอมากเพียงใด การไตร่ตรองและชื่นชมชีวิตที่ผ่านมาก็มีคุณค่ามากเท่านั้น มาผ่านวันแห่งการเรียนไปด้วยกัน และเริ่มแพลนทริปต่อไปกันได้เลย ขอให้ทุกวันเป็นวันสุขค่ะ :)
.
อ้างอิง
