ไม่ถนัดพบปะผู้คน แต่ให้ขลุกอยู่กับเจ้าก้อนขนทั้งวัน ฉันสู้ตาย! 

ขึ้นชื่อว่าอาชีพที่ได้ทำงานกับสัตว์ หลายคนอาจนึกถึงสัตวแพทย์ หมอรักษาสัตว์ หรือคนที่ประกอบธุรกิจฝากเลี้ยง อาบน้ำตัดขน ซึ่งใกล้ชิดกับน้องหมาน้องแมว หรือสัตว์เลี้ยงน่ารักอื่นๆ ใช่ไหมคะ 

.

แต่ยังมีอีกหนึ่งอาชีพค่ะ ที่เหมาะสำหรับคนที่ชื่นชอบการอยู่กับน้องๆ สัตว์โลก ที่ไม่จำกัดอยู่เพียงแค่สัตว์เลี้ยง แต่เป็นงานที่มีโอกาสได้พูดคุย ดูแล ใกล้ชิดกับสัตว์ต่างๆ ที่อาจเป็นสัตว์ป่า สัตว์น้ำ หรือแม้แต่สัตว์หายากใกล้สูญพันธุ์เลยก็ได้ ซึ่งก็คืออาชีพ Zoologist (โซ-ออล-โลจิส) หรือนักสัตววิทยา อาชีพสำหรับคนที่มีใจรักสัตว์โลกนั่งเอง

.

นักสัตววิทยาคือใครนะ?

นักสัตววิทยา (Zoologist) เป็นนักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาเรื่องเกี่ยวกับสัตว์และพฤติกรรมของสัตว์โดยเฉพาะ ซึ่งนักสัตววิทยา #ไม่จำเป็นต้องเชี่ยวชาญสัตว์ทุกชนิดบนโลก แต่อาจเชี่ยวชาญในการศึกษาสัตว์กลุ่มใดกลุ่มหนึ่งก็ได้ เช่น นก สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์เลื้อยคลาน หรือแมลง หรืออาจเน้นไปที่การศึกษาเรื่องใดเรื่องหนึ่งเกี่ยวสัตว์ เช่น วิวัฒนาการของสัตว์ โภชนาการสำหรับสัตว์ ภาษาและการสื่อสารของสัตว์ เป็นต้น โดยคนที่เป็นนักสัตววิทยาจะต้องทำวิจัย ลงพื้นที่สังเกตน้องๆ และทำการทดลอง เพื่อทำความเข้าใจสายพันธุ์และชีวิตความเป็นอยู่ของบรรดาสัตว์ต่างๆ

.

นักสัตววิทยามีหน้าที่อะไรบ้าง?

หน้าที่และความรับผิดชอบของนักสัตววิทยาอาจแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับสาขาที่เชี่ยวชาญและประเภทขององค์กรที่พวกเขาทำงานให้ แต่จะมีหน้าที่และความรับผิดชอบหลักๆ ที่คล้ายคลึงกัน คือ

1. วิจัยเกี่ยวกับสัตว์

ทำการทดลอง วิจัยเกี่ยวกับสัตว์ในแง่มุมต่างๆ และวิเคราะห์ผลเพื่อนำไปใช้ประโยชน์ รวมถึงนำเสนอข้อมูลให้กับวงการต่างๆ เช่น เขียนหนังสือ ผลิตบทความ นำเสนอเป็นนโยบายร่วมกับรัฐบาล เป็นต้น

2. ศึกษาจำนวนประชากรสัตว์

ติดตาม เฝ้าดูจำนวนประชากรสัตว์ว่ามีจำนวนเพิ่มขึ้น-ลดลงอย่างไร มีแนวโน้มใกล้สูญพันธุ์หรือไม่ มีการเคลื่อนย้ายถิ่น อพยพของสัตว์เป็นอย่างไร น้องๆ บางคนอาจคุ้นภาพสัตว์ที่มีป้ายหรือชิ้นพลาสติกเล็กๆ ติดตามใบหู ซึ่งก็คือแท็กติดตาม ที่นักสัตววิทยาใช้ติดตามความเป็นอยู่ของสัตว์นั่นเอง  

3. วางแผนอนุรักษ์

นอกจากการศึกษาและวิจัยแล้ว เมื่อรู้ว่าสัตว์ชนิดใดเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์หรือโดนทำร้าย นักสัตววิทยาจะเข้ามามีส่วนร่วมในการออกแบบวิธีการอนุรักษ์สัตว์ ซึ่งอาจมีการทำงานร่วมกันกับหน่วยงานรัฐบาลและองค์กรอื่นๆ เพื่อดำเนินโครงการอนุรักษ์ต่อไป

4. ดูแลสัตว์

นักสัตววิทยาที่ทำงานในสวนสัตว์ พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ หรือสถานที่ที่มีการเลี้ยงสัตว์อื่นๆ จะต้องช่วยดูแลและจัดการสัตว์ในกรงให้มีความเป็นอยู่ที่ดี คอยสังเกตพฤติกรรม ตรวจสอบเรื่องสุขภาพและโรคภัย จัดหาอาหารและที่พักอาศัย เป็นต้น

.

นักสัตววิทยาทำงานที่ไหน?

นักสัตววิทยาทำงานได้ทุกที่ที่มีสัตว์เข้ามาเกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็น สวนสัตว์ อควอเรียม สถานเพาะเลี้ยงสัตว์ ฟาร์มปศุสัตว์ หรือบางคนอาจทำงานเป็นอาจารย์ในมหาวิทยาลัยเพื่อสอนเกี่ยวกับสัตววิทยาให้กับนักศึกษา

.

ทักษะที่ต้องมี

ความรักและเอ็นดูสัตว์โลกเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของอาชีพนักสัตววิทยา อาชีพนี้ต้องอาศัยทักษะสำคัญอื่นๆ ในการทำงาน ได้แก่

- ทักษะการคิดวิเคราะห์ นักสัตววิทยาต้องอยู่กับการเก็บรวบรวมข้อมูล ทำการทดลองและแปลผล จึงต้องวิเคราะห์ผลที่ได้จากการศึกษาและทดลองได้ 

- ทักษะการสื่อสาร แม้จะใช้ชีวิตขลุกอยู่กับสัตว์ แต่นักสัตววิทยาต้องนำข้อมูลที่ได้จากการศึกษามาสื่อสารกับเพื่อนร่วมทีมเพื่อให้ข้อมูลนั้นถูกนำไปใช้ประโยชน์ต่อ บางคนอาจต้องเขียนบทความ แถลงข่าว หรือสื่อสารในที่ประชุมเพื่อให้ผู้ที่เกี่ยวข้องดำเนินการบางอย่างเกี่ยวกับสัตว์ต่อไป

- ทักษะการจัดการอารมณ์ เพราะต้องเผชิญกับอารมณ์ของสัตว์ ที่อาจดื้อหรือมีพฤติกรรมที่ไม่น่ารักในบางครั้ง หรืออาจเจอกับภาวะสัตว์ป่วย บาดเจ็บหรือตาย ซึ่งอาจสร้างความสะเทือนใจให้ผู้ดูแลได้ จึงต้องมีทักษะการจัดการอารมณ์ที่ดี 

- การมีร่างกายแข็งแรงและอดทน บางครั้งนักสัตววิทยาต้องลงพื้นที่หรือเข้าไปในที่อยู่อาศัยของสัตว์ ที่อาจห่างไกลหรือแห้งแล้ง บางคนต้องลงดำน้ำลึกหลายนาที รวมถึงอาจเจอกับความอันตรายหรือสัตว์ดุร้าย ร่างกายที่แข็งแรงและอดทนจะทำให้นักสัตววิทยาทำงานในสถานการณ์ต่างๆ ได้ดี 

.

ประเภทงานและความเชี่ยวชาญของนักสัตววิทยา

นักสัตววิทยาสามารถแบ่งแยกย่อยได้อีกหลายประเภท ตามความถนัดเชี่ยวชาญของแต่ละบุคคล ตัวอย่างสาขาอาชีพที่ผู้ที่เรียนสัตววิทยาสามารถแตกแขนงไปเป็นอาชีพอื่นๆ ที่เฉพาะทางขึ้นได้ เช่น

- นักพฤติกรรมสัตว์ (Animal Behaviorist) ผู้ที่ทำความเข้าใจพฤติกรรมของสัตว์ แปลความหมายพฤติกรรมของสัตว์ เช่น ทำไมแมวถึงนอนหงาย รวมถึงปัจจัยที่ทำให้สัตว์แสดงพฤติกรรมนั้นๆ 

- นักกายวิภาคเปรียบเทียบ (Comparative Anatomist) ผู้ที่ศึกษาเปรียบเทียบกายวิภาคหรือส่วนต่างๆ ของร่างกายสัตว์ว่ามีหน้าที่ รูปร่างแตกต่างกันอย่างไร เพื่อนำข้อมูลไปใช้ในการศึกษาเรื่องวิวัฒนาการของสัตว์ เช่น เปรียบเทียบโครงสร้างปีกนกกับปีกแมลง

- นักวิทยาศาสตร์ด้านการอนุรักษ์ (Conservation Scientist) ผู้ที่ศึกษาการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ความหลากหลายทางชีวภาพ การฟื้นฟูแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ รวมถึงทำงานเชิงนโยบายสิ่งแวดล้อม

- นักนิเวศวิทยา (Ecologist) ผู้ที่ศึกษาว่าสัตว์มีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมอย่างแหล่งอาหาร ที่อยู่อาศัย หรือนักล่า อย่างไร เช่น ศึกษาว่าสัตว์ในพื้นที่ทะเลทรายใช้ชีวิตอย่างไร ซึ่งอาจแบ่งย่อยไปตามพื้นที่ได้อีก เช่น นักนิเวศวิทยาทางทะเล (Marine Ecologist) 

- นักพิษวิทยาเชิงนิเวศวิทยา (Ecotoxicologist) ผู้ที่ศึกษาผลกระทบของสารพิษต่อระบบนิเวศ รวมถึงพืชและสัตว์ที่อาศัยอยู่ในระบบนิเวศ เช่น การพ่นยาฆ่าแมลงของเกษตรกรมีผลต่อสัตว์น้ำในแหล่งน้ำใกล้เคียงอย่างไร 

- นักฟื้นฟูสัตว์ป่า (Wildlife Rehabilitator) ผู้ให้การดูแลและรักษาสัตว์ป่าที่บาดเจ็บ กำพร้า หรือป่วย โดยมีเป้าหมายเพื่อส่งกลับคืนถิ่นที่อยู่ตามธรรมชาติ

- ภัณฑารักษ์สวนสัตว์ (Zoo Curator) ผู้ที่ดูแลการจัดการสัตว์ในสวนสัตว์หรือพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำแบบรอบด้าน เช่น การดูแลให้อาหาร ที่อยู่อาศัยของสัตว์ ขั้นตอนการกักกัน การขนส่งสัตว์ โครงการวิจัย เป็นต้น

.

นอกจากนี้ยังมีสาขาอาชีพของนักสัตววิทยาที่แบ่งแยกย่อยไปตามความเชี่ยวชาญของสัตว์ชนิดนั้นๆ เช่น ผู้เชี่ยวชาญด้านสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (Mammalogist), นักชีววิทยาทางทะเล (Marine Biologist), นักปักษีวิทยา หรือผู้เชี่ยวชาญด้านนก (Ornithologist), ผู้เชี่ยวชาญด้านสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก (Herpetologist), นักกีฏวิทยาหรือผู้เชี่ยวชาญด้านแมลง (Entomologist) เป็นต้น

.

อย่างไรก็ตาม นักสัตววิทยา ไม่สามารถทำงานแบบเดียวกับสัตว์แพทย์ ได้ แม้จะดูใกล้เคียงกัน เพราะเป็นคนละสาขาความรู้ โดยสัตวแพทย์หรือหมอรักษาสัตว์ จะต้องได้รับปริญญาด้านสัตวแพทยศาสตร์ เรียนเกี่ยวกับการรักษาสุขภาพสัตว์ บำบัดโรคสัตว์ ผ่าตัด จัดการชำแหละสัตว์ ส่วนนักสัตววิทยาจะเรียนในคณะวิทยาศาสตร์เท่านั้น 

.

รายได้ 

เงินเดือนของนักสัตววิทยาจะสูงขึ้นตามความเชี่ยวชาญ และแตกต่างกันไปตามหน่วยงานที่สังกัด โดยในประเทศไทยเงินเดือนเริ่มต้นมักจะอยู่ที่ 20,000 - 25,000 บาท ส่วนใครที่อยากมีโอกาสทำงานต่างประเทศ ก็ต้องบอกเลยว่าอาชีพนี้เป็นที่ต้องการของต่างชาติมาก เห็นได้จากการมีข่าวเปิดรับสมัครบ่อยๆ โดยมีรายได้เฉลี่ย 170,000 บาทต่อเดือน

.

เส้นทางการศึกษา 

สามารถสมัครเรียนในสาขาสัตววิทยา หรือ ภาควิชาสัตววิทยา ในคณะวิทยาศาตร์ ตามมหาวิทยาลัยต่างๆ 

.

.

ใครที่ยังคงยืนยันและมั่นใจว่าการทำงานกับสัตว์นี่แหละ เป็นสิ่งที่เราชื่นชอบและพร้อมจะเผชิญไม่ว่าจะสถานการณ์ใดๆ ก็ตาม ก็ขอฝากอาชีพนักสัตววิทยานี้ไว้เป็นบันไดขั้นแรกที่จะพาน้องๆ ไปค้นพบความเชี่ยวชาญด้านอื่นๆ ของตัวเองในจักรวาลอาชีพนี้ด้วยนะคะ