นิยามสั้นๆ
ผู้ที่ทำหน้าที่ศึกษา วิจัย และพัฒนาองค์ความรู้ด้านสัตว์น้ำและอาหารสัตว์น้ำ เพื่อสนับสนุนและส่งเสริมให้เกษตรกรเลี้ยงสัตว์น้ำอย่างมีประสิทธิภาพ และพัฒนาศักยภาพอุตสาหกรรมประมงไทย
หมายเหตุ: หน่วยงานส่วนกลางของกรมประมง มีการแยกลักษณะงานของนักวิชาการประมง ด้วยประเภทของกองงานวิจัยฯ จำนวน 8 กอง ได้แก่
- กองวิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำ
- กองวิจัยและพัฒนาสุขภาพสัตว์น้ำ
- กองวิจัยและพัฒนาพันธุกรรมสัตว์น้ำ
- กองวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด
- กองวิจัยและพัฒนาประมงทะเล
- กองวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีอุตสาหกรรมสัตว์น้ำ
- กองวิจัยและพัฒนาการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำชายฝั่ง
- กองวิจัยและพัฒนาการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำจืด
โดยในบทความนี้จะมีเนื้อหาอาชีพของนักวิชาการประมง ในกองวิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำ
📃 ลักษณะงาน
- ให้ความรู้กับเกษตรกรที่เลี้ยงสัตว์น้ำ วิธีแก้ปัญหาการเลี้ยงสัตว์น้ำ เพื่อพัฒนาคุณภาพการเลี้ยงสัตว์น้ำ และช่วยลดต้นทุนการเพาะเลี้ยง
- ตรวจสอบและควบคุมมาตรฐานของสินค้าอาหารสัตว์น้ำทั้งนำเข้าและส่งออกให้เป็นไปตามข้อกำหนด รวมถึงการควบคุมคุณภาพในกระบวนการผลิตสินค้าอาหารสัตว์น้ำ
- ร่วมมือด้านงานวิจัยกับหน่วยงานวิชาการที่เกี่ยวข้อง เพื่อพัฒนาองค์ความรู้ด้านอาหารสัตว์น้ำ เช่น มหาวิทยาลัย องค์กรเอกชนที่วิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำ ทั้งในประเทศและต่างประเทศ
📊 ขั้นตอนการทำงาน
- ออกแบบงานวิจัย กำหนดหัวข้อวิจัยจากสถานการณ์ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการใช้อาหารสัตว์น้ำของเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์น้ำในช่วงเวลานั้น หรืองานวิจัยที่ช่วยพัฒนาคุณภาพอาหารสัตว์น้ำ เช่น การเลือกใช้พืชท้องถิ่นมาแปรรูปเป็นอาหารปลา เพื่อประหยัดค่าใช้จ่ายในการซื้ออาหารสัตว์
- ดำเนินงานวิจัย เริ่มดำเนินงานตามขั้นตอนการทำงานวิจัย ได้แก่ การตั้งสมมติฐานงานวิจัย ดำเนินงานและทำการทดลองในห้องปฏิบัติการ (Lab) ซึ่งรวมถึงการขอทุนการทำวิจัยจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง บันทึกข้อมูลจากผลการทดลอง
- วิเคราะห์ผลลัพธ์และสรุปผล วิเคราะห์ผลลัพธ์ที่ได้จากการทดลอง ในด้านต่าง ๆ เช่น ด้านวิทยาศาสตร์ ด้านเศรษฐกิจ และสรุปผลลัพธ์งานวิจัยเพื่อนำไปใช้ประโยชน์
- ลงพื้นที่เพื่อให้ข้อมูลด้านวิชาการกับเกษตรกร ลงพื้นที่พบกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์น้ำ เพื่อเผยแพร่ผลที่ได้จากงานวิจัย
- ประชุมและประสานงาน ร่วมประชุมกับทีมงานและหน่วยงานในพื้นที่ส่วนภูมิภาคของกรมประมง เช่น สำนักงานประมงจังหวัด เพื่อรวบรวมปัญหาหรือความต้องการของเกษตรกรในท้องถิ่นด้านอาหารสัตว์น้ำ และนำไปออกแบบหัวข้องานวิจัยให้ตอบโจทย์
👩🏻💻 อาชีพที่ต้องทำงานร่วมกัน
- เกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ
- ผู้ประกอบการด้านอาหารสัตว์น้ำ
- สัตวแพทย์ประมง
- ผู้เชี่ยวชาญด้านสิ่งแวดล้อมทางน้ำ
🏢 สถานที่และเวลาทำงาน
- สถานที่ทำงาน นักวิชาการประมงในประเทศไทย สามารถทำงานในหลากหลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการประมง การจัดการทรัพยากรทางน้ำ และการพัฒนาอุตสาหกรรมสัตว์น้ำ เช่น กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มหาวิทยาลัยที่มีคณะเกษตรศาสตร์ ประมง และทรัพยากรธรรมชาติ และภาคเอกชนและอุตสาหกรรม เช่น บริษัทผู้ผลิตและจำหน่ายอาหารสัตว์น้ำ หรือ ฟาร์มเพาะเลี้ยง
- การทำงานในสำนักงานและห้องปฏิบัติการวิจัย นักวิชาการประมงทำงานทั้งในส่วนของสำนักงาน ซึ่งเป็นสถานที่หลักสำหรับการบริหารจัดการ การวางแผนงาน และการรวบรวมผลการวิจัย และห้องปฏิบัติการวิจัย (Laboratory) เพื่อใช้สำหรับการวิเคราะห์และทดลองในด้านต่าง ๆ เช่น การพัฒนาอาหารสัตว์น้ำ การทดสอบคุณภาพน้ำ หรือการศึกษาพฤติกรรมและการเจริญเติบโตของสัตว์น้ำ
- การลงพื้นที่ นักวิชาการประมงต้องมีการทำงานนอกสถานที่ เพื่อทำการวิจัยและเก็บข้อมูลภาคสนาม
ที่พื้นที่เกษตรกรหรือฟาร์มสัตว์น้ำ
- เวลาทำงาน ปฏิบัติงานในลักษณะงานราชการทั่วไป ซึ่งมีเวลาทำงานมาตรฐาน วันจันทร์ - ศุกร์ เวลา 8.30 - 16.30 น. หยุดวันเสาร์- อาทิตย์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์
✅ ความรู้ความสามารถที่ต้องใช้
- ความรู้ด้านประมงและวิทยาศาสตร์ชีวภาพ
- ทักษะการวิจัยและการวิเคราะห์
- ความสามารถในการทำงานในห้องปฏิบัติการและภาคสนาม
- ทักษะการสื่อสารเพื่อถ่ายทอดข้อมูลและเทคโนโลยีสู่เกษตรกร
- ทักษะการจัดการโครงการและการเขียนข้อเสนองานวิจัย
- ทักษะการทำงานร่วมกับผู้อื่น
💵 โอกาส ความท้าทาย และผลตอบแทน
- ผลตอบแทน
- เริ่มต้นประมาณ 15,000 - 18,000 บาท/เดือน สำหรับวุฒิปริญญาตรี โดยอาจมีค่าประสบการณ์หรือเงินเพิ่มตามความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน
- เริ่มต้นประมาณ 21,000 - 25,000 บาท/เดือน สำหรับวุฒิปริญญาโท โดยขึ้นอยู่กับการประเมินวุฒิและผลงานในช่วงแรก
- โอกาสและการเติบโตของอาชีพนักวิชาการประมง
- เลื่อนตำแหน่งในสายงานราชการ เช่น การเลื่อนตำแหน่งจากนักวิชาการระดับปฏิบัติการ ชำนาญการ และชำนาญการพิเศษ หรือเติบโตในตำแหน่งผู้บริหาร เช่น หัวหน้ากองวิจัย หรือ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัย
- โอกาสเข้าถึงแหล่งทุนสำหรับการเรียนต่อ จากโอกาสการทำวิจัยร่วมกับหน่วยงานวิชาการในประเทศ และหน่วยงานวิชาการนานาชาติ ทำให้นักวิชาการประมงมีโอกาสเข้าถึงทุนเรียนต่อในสาขาวิชาที่เกี่ยวข้อง
- ต่อยอดสู่อุตสาหกรรมเอกชน ย้ายไปทำงานในบริษัทเอกชน เช่น บริษัทผลิตอาหารสัตว์น้ำ อุตสาหกรรมเพาะเลี้ยง หรือธุรกิจส่งออกสินค้าเกี่ยวกับประมง ในบทบาทผู้จัดการฝ่ายวิจัยและพัฒนา หรือที่ปรึกษา
- พัฒนาองค์ความรู้จากความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน เช่น การพัฒนาสูตรอาหารสัตว์น้ำ การจัดการโรคสัตว์น้ำ หรือการปรับปรุงพันธุ์สัตว์น้ำ เพื่อนำไปสู่การเป็นที่ปรึกษาให้กับหน่วยงานหรืออุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้อง
- ความท้าทายของอาชีพนักวิชาการประมง
- ความซับซ้อนของกระบวนการวิจัย งานวิจัยเกี่ยวกับสัตว์น้ำมักเกี่ยวข้องกับปัจจัยหลายอย่าง เช่น สภาพแวดล้อม การปรับสูตรอาหาร และการพัฒนาพันธุ์สัตว์น้ำ ซึ่งต้องใช้เวลาและความเชี่ยวชาญในการวิเคราะห์เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่เชื่อถือได้
- ความคาดหวังจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย นักวิชาการต้องผลิตผลงานที่มีคุณภาพและตอบสนองความต้องการของทั้งหน่วยงานที่สนับสนุนงบประมาณและเกษตรกรในพื้นที่ ซึ่งมักมาพร้อมกับความกดดันในการส่งมอบผลลัพธ์
- ทำงานกับผู้คนที่หลากหลาย มีการประสานงานและประชุมเพื่อสร้างความร่วมมือในการทำงานกับหน่วยงานภายนอก เช่น หน่วยงานราชการอื่นที่เกี่ยวข้อง กลุ่มเกษตรกรหรือสมาคมที่เกี่ยวข้องกับการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ทักษะการสื่อสาร
🖥️ ช่องทางการศึกษาความรู้เพิ่มเติม
- ช่องทาง Youtube ที่เกี่ยวกับอาชีพนักวิชาการประมง
- Tong marine. (2023, Sep 12). หนึ่งวันทำงานกับนักวิชาการประมง EP.1 [Video]. https://youtu.be/mTc4i2rBCm8?si=Z2AwAOZxoAEUXpg3
- NWRTS2. (2020, Aug 29). อาชีพนักวิชาการกรมประมงที่หลายคนยังไม่รู้จัก บางคนใฝ่ฝัน!! [Video]. https://youtu.be/4DQeVUT2m2w?si=MoIkZQpUkVtVQQ3R
- บทความที่เกี่ยวกับอาชีพนักวิชาการประมง
🌐 แหล่งอ้างอิง
- พี่ต้นแบบอาชีพนักวิชาการประมง กองวิจัยและพัฒนาอาหารสัตว์น้ำ [สัมภาษณ์เมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน 2567]
- กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. หน่วยงานส่วนกลาง. https://www4.fisheries.go.th/dof/list_link/32