
นิยามสั้นๆ
ผู้เชี่ยวชาญด้านการเลี้ยงสัตว์เพื่อใช้ในการอุปโภคและบริโภค
📃 ลักษณะงาน
- ผลิตสัตว์เศรษฐกิจ เช่น สุกร ไก่ โคเนื้อ โคนม แพะ และสัตว์เลี้ยงเพื่อวัตถุประสงค์อื่นๆ เช่น ม้า โดยกระบวนการต่างๆ เช่น การผสมพันธ์ุสัตว์ ผสมเทียม การคัดเลือกพันธุ์สัตว์ การทำคลอด
- ดูแลสัตว์ให้มีความเป็นอยู่ที่ดี ด้วยการให้อาหาร และอาหารเสริม
- ป้องกันและสังเกตโรคหรืออาการเจ็บป่วยไม่สบายที่เกิดขึ้นกับสัตว์ เช่น ฉีดวัคซีน, ให้ยาบำรุง, ติดต่อสัตวแพทย์
- จัดการฟาร์มและพื้นที่เลี้ยงสัตว์เพื่อให้เหมาะสมต่อการเติบโตของสัตว์ เช่น ความสะอาด, ดูแลระบบน้ำไฟ, อุณหภูมิ เป็นต้น
- สำรวจเก็บตัวอย่าง เก็บรวบรวมและตรวจสอบข้อมูลปศุสัตว์และข้อมูลที่เกี่ยวข้อง เพื่อการวางแผนด้านการปศุสัตว์
- ควบคุมดูแลผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการเลี้ยงสัตว์ให้มีคุณภาพเป็นไปตามความต้องการของผู้บริโภค มีคุณภาพ ปราศจากการปนเปื้อนของเชื้อโรค และมีคุณค่าทางเศรษฐกิจ เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ไก่ นม หนังสัตว์
📊 ขั้นตอนการทำงาน
การทำงานของสัตวบาลแตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ของสัตว์ และขนาดของปศุสัตว์
แต่โดยส่วนใหญ่มักมีขั้นตอนการทำงาน ดังนี้
- เก็บผลผลิตจากสัตว์ เช่น น้ำนม ไข่ไก่ ขนสัตว์ เป็นต้น
- ตรวจสุขภาพและสังเกตลักษณะทั่วไปของสัตว์ เช่น รูปร่าง สภาพขน ตา จมูก ปาก ตรวจวัดอุณหภูมิร่างกาย ชีพจร การหายใจ ให้วัคซีน ฯลฯ
- ทำความสะอาดที่อยู่อาศัยของสัตว์ เช่น กรง เล้า คอก
- จัดเตรียมและให้อาหารสัตว์ให้ถูกต้องตามหลักโภชนาการ
- ดูแลการผสมพันธุ์ของสัตว์
- เก็บข้อมูลสำคัญของสัตว์เพื่อนำไปวิเคราะห์ เช่น ปริมาณการกินอาหาร สีของอึ
- รายงานข้อมูล ผลการวิเคราะห์แก่ผู้ที่เกี่ยวข้อง เช่น สัตวแพทย์ เจ้าของฟาร์ม
👩🏻💻 อาชีพที่ต้องทำงานร่วมกัน
- สัตวแพทย์
- เจ้าหน้าที่ปศุสัตว์
- นักวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม
- ผู้บริหารสวนสัตว์หรือฟาร์มสัตว์
- นักพันธุศาสตร์
🏢 สถานที่และเวลาทำงาน
- ทำงานในหน่วยงานภาครัฐ เช่น กรมปศุสัตว์ สำนักงานปศุสัตว์ และในสังกัดของเอกชน เช่น ฟาร์มปศุสัตว์ สวนสัตว์ โรงงานผลิตอาหารสัตว์
- นักสัตวบาลส่วนใหญ่ทำงาน 5 วันต่อสัปดาห์ สัปดาห์ละ 40 ชั่วโมง บางที่อาจมีการทำงานแบบกะ ได้แก่ เช้า บ่าย ดึก หรือในวันหยุดกรณีที่มีเหตุเฝ้าระวัง เช่น สัตว์ท้องแก่ สัตว์ป่วย
- การทำงานมักอยู่ในฟาร์ม หรือปศุสัตว์ ที่ห่างไกลบ้าน หรือต้องออกนอกตัวเมือง
✅ ความรู้ความสามารถที่ต้องใช้
- ความรู้เกี่ยวกับการบริหารจัดการฟาร์มปศุสัตว์และการเลี้ยงปศุสัตว์ เช่น โรคสัตว์ การคำนวณสูตรอาหารสัตว์ โภชนาการของสัตว์ประเภทสายพันธุ์ต่าง ๆ การจัดการโรงเรือน อุปกรณ์ และการวางแผนผังฟาร์ม
- ทักษะการใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ที่เกี่ยวกับสัตว์
- ทักษะการสังเกต เพื่อสังเกตพฤติกรรมและลักษณะของสัตว์ที่อาจเปลี่ยนแปลงไป
- มีความรักสัตว์
💵 โอกาส ความท้าทาย และผลตอบแทน
- ผลตอบแทนเริ่มต้นอยู่ที่ประมาณ 15,000 - 40,000 บาทต่อเดือน ขึ้นอยู่กับหน่วยงานที่สังกัด
- สามารถบรรจุเข้ารับราชการในตำแหน่งเจ้าพนักงานสัตวบาล ประจำหน่วยงานของรัฐ เช่น กรมปศุสัตว์
- การเติบโตในอาชีพ (Career Path) ของ “สัตวบาล” ในสายงานราชการ มีดังนี้
- เจ้าพนักงานสัตวบาลปฏิบัติงาน
- เจ้าพนักงานสัตวบาลชำนาญงาน
- เจ้าพนักงานสัตวบาลอาวุโส
- การเติบโตในอาชีพ (Career Path) ของ “สัตวบาล” ในสายงานเอกชน ขึ้นอยู่กับนโยบายของบริษัท โดยมักมีเส้นทางการเติบโตดังนี้
- ผู้ช่วยสัตวบาล
- พนักงานสัตวบาล
- ผู้ช่วยผู้จัดการฟาร์ม
- ผู้จัดการฟาร์ม
- ผู้จัดการฟาร์มระดับภาค (ผู้ช่วยกรรมการผู้จัดการ)
- อาชีพนักสัตวบาลสามารถประกอบธุรกิจส่วนตัว เช่น เป็นเจ้าของฟาร์มโคนม เจ้าของฟาร์มสุกร เป็นต้น
- ผู้คนต้องการสัตว์เพื่อการอุปโภคบริโภคตลอดเวลา ทำให้เป็นอาชีพที่เป็นที่ต้องการอยู่เสมอ
- ความยากและท้าทายของอาชีพ “สัตวบาล” คือ
- สัตวบาลต้องทำงานกับสัตว์ที่มีพฤติกรรมที่ไม่คงที่ สื่อสารทำความเข้าใจได้ยาก ซึ่งสัตว์แต่ละชนิดมีพฤติกรรม ภาษาที่แตกต่างกัน ทำให้ต้องอาศัยการสังเกต รวมถึงต้องระมัดระวังในการดูแล และใช้ทักษะในการจัดการสูง
- สัตวบาลต้องทำงานหนัก ต้องใกล้ชิดกับสัตว์ตลอดเวลา ต้องเผชิญกับสิ่งสกปรกและกลิ่นเหม็นจากมูล หรือกลิ่นของสัตว์
- สัตวบาลต้องมีความพร้อมในการรับผิดชอบในสถานการณ์ที่ฉุกเฉินและต้องสามารถตัดสินใจและปฏิบัติอย่างเร่งด่วนได้
- สิ่งที่เป็นความเสี่ยงของอาชีพนี้ คือ
- อาจบาดเจ็บจากพฤติกรรมของสัตว์ที่ไม่มีความแน่นอน เช่น โดนกัด ข่วน ถีบ
- ต้องทำงานในสภาพแวดล้อมที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อ หรือโรคระบาดจากสัตว์
🖥️ ช่องทางการศึกษาความรู้เพิ่มเติม
- คลิป YouTube ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับสัตวบาล เช่น
- Pasusart Channel. (2018, October 25). สัตวบาล (Animal Husbandry) คือใคร มาทำความรู้จักกัน | ปศุศาสตร์ นิวส์ [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=U8HAlmOZWTk
- Pasusart Channel. (2021, August 19). เซลล์อาหารสัตว์ อีกหนึ่งอาชีพที่ “สัตวบาล” รุ่นใหม่เลือก | ปศุศาสตร์ นิวส์ [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=fxsYHo_05WY
- คณะและมหาวิทยาลัยที่เปิดสอนในประเทศไทยที่เกี่ยวข้องกับการเตรียมเกี่ยวกับ "สัตวบาล"
- มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ สาขาวิชาสัตววิทยา
- มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ คณะเกษตรศาสตร์ สาขาวิชาพืชไร่ พืชสวน ปฐพีศาสตร์ สัตวบาล ฯลฯ
- มหาวิทยาลัยทักษิณ คณะเทคโนโยลีและการพัฒนาชุมชน สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- มหาวิทยาลัยนครพนม คณะเกษตรและเทคโนโลยี สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- มหาวิทยาลัยพะเยา คณะเกษตรศาสตร์และทรัพยากรธรรมชาติ สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- มหาวิทยาลัยมหาสารคาม คณะเทคโนโลยี สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- มหาวิทยาลัยแม่โจ้ คณะสัตวศาสตร์และเทคโนโลยี สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- มหาวิทยาลัยศิลปากร คณะสัตวศาสตร์และเทคโนโลยีการเกษตร สาขาวิชาสัตวศาสตร์และเทคโนโลยีการเกษตร
- มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ คณะทรัพยากรธรรมชาติ สาขาวิชาสัตวศาสตร์
📚 ข้อมูลสายการเรียนที่เกี่ยวข้อง
มัธยมศึกษาตอนปลาย
- สายวิทย์-คณิต *บางสถาบันรับสายนี้
- สายศิลป์-คำนวณ *บางสถาบันรับสายนี้
- สายศิลป์-ภาษา *บางสถาบันรับสายนี้
- ปวช. หรือเทียบเท่า *บางสถาบันรับสายนี้
ปริญญาตรี เช่น
- คณะเกษตร หรือคณะเกษตรศาสตร์ สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- คณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตร สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- คณะเทคโนโลยีและการพัฒนาชุมชน สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- สำนักวิชาเทคโนโลยีการเกษตร สาขาวิชาเทคโนโลยีและนวัตกรรมทางสัตว์
- คณะเกษตรและเทคโนโลยี สาขาวิชาเทคโนโลยีการเกษตร แขนงวิชาสัตวศาสตร์
- คณะเกษตรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สาขาวิชาสัตวศาสตร์และเทคโนโลยีอาหารสัตว์
- สาขาวิชาเกษตรศาสตร์และสหกรณ์ แขนงวิชาการจัดการการเกษตร วิชาเอกการจัดการการผลิตสัตว์
- คณะสัตวศาสตร์และเทคโนโลยี สาขาสัตวศาสตร์
- คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการเกษตร สาขาสัตวศาสตร์
ปริญญาโท เช่น
จบป.ตรี คณะวิทยาศาสตร์ เกี่ยวกับการเกษตรหรือสัตว์ หรือจบป.ตรี สาขาใดก็ได้ แต่ต้องศึกษาเกี่ยวกับ การบริหารจัดการฟาร์มปศุสัตว์และการเลี้ยงปศุสัตว์ ฝึกทักษะการใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ที่เกี่ยวกับสัตว์ ฝึกทักษะการสังเกต เพื่อสังเกตพฤติกรรมและลักษณะของสัตว์ที่อาจเปลี่ยนแปลงไป เพิ่มเติม
- คณะเกษตร วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาโภชนศาสตร์และเทคโนโลยีอาหารสัตว์
- คณะเกษตรศาสตร์ วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- สำนักวิชาเทคโนโลยีการเกษตร วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีและนวัตกรรมทางสัตว์
- คณะเกษตรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- คณะทรัพยากรธรรมชาติ วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาสัตวศาสตร์
- คณะเทคโนโลยีการเกษตร วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสัตวศาสตร์เพื่ออุตสาหกรรม
- สาขาวิชาเกษตรศาสตร์และสหกรณ์ เกษตรศาสตรมหาบัณฑิต วิชาเอกการจัดการทรัพยากรเกษตร กลุ่มวิชาการจัดการทรัพยากรเพื่อการผลิตสัตว์
- คณะสัตวศาสตร์และเทคโนโลยีการเกษตร วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาสัตวศาสตร์
ปริญญาเอก เช่น
- คณะเกษตร ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาโภชนศาสตร์และเทคโนโลยีอาหารสัตว์
- คณะเกษตรศาสตร์ ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาสัตวศาสตร์
- สำนักวิชาเทคโนโลยีการเกษตร ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีและนวัตกรรมทางสัตว์
- คณะเกษตรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาสัตวศาสตร์
*ข้อมูล ณ ปี 2567
🌐 แหล่งอ้างอิง
- Animal Husbandry: Salary and Career Facts https://learn.org/articles/Animal_Husbandry_Career_and_Salary_Questions_Answered.html#:~:text=What%20Is%20Animal%20Husbandry%3F,on%2Dthe%2Djob%20observation.
Animal Husbandry-Animal Care Supervisor https://job-descriptions.careerplanner.com/Animal-Husbandry-Animal-Care-Supervisor.cfm