
นิยามสั้นๆ
ผู้ศึกษาและวิจัยเกี่ยวกับอาหารเพื่อพัฒนาและปรับปรุงคุณภาพของอาหาร เพื่อให้ปลอดภัย มีคุณภาพ คงมูลค่าทางโภชนาการ และมีรสชาติอร่อย
📃 ลักษณะงาน
- วิจัย คิดค้นวัตถุดิบหรือสูตรอาหารใหม่ๆ วิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาการ เนื้อสัมผัส และรสชาติของสูตรอาหารใหม่ หรือ คิดค้นวิธีการถนอมอาหารแบบใหม่ เช่น การบรรจุกระป๋อง การเขย่า การอบแห้ง การพาสเจอร์ไรส์ หรือ คิดค้นเทคโนโลยีใหม่ๆ ในการผลิตอาหาร
- ปรับปรุงสูตรอาหารเดิมที่มีอยู่แล้ว เพื่อปรับปรุงคุณภาพและความปลอดภัย
- ตรวจสอบและควบคุมคุณภาพของอาหารเพื่อให้มั่นใจในคุณภาพและความปลอดภัยของอาหาร
- ให้คำปรึกษาแก่ผู้ประกอบการอาหาร เช่น บริษัทผู้ผลิตอาหาร ร้านอาหาร หรือองค์กรอื่นในอุตสาหกรรมอาหารเพื่อแก้ไขปัญหาและพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารใหม่ ๆ
📊 ขั้นตอนการทำงาน
- กำหนดวัตถุประสงค์ของการวิจัยและพัฒนาจากโจทย์ของลูกค้า เช่น พัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารใหม่ที่มีรสชาติอร่อย คุณค่าทางโภชนาการสูง ราคาไม่แพง, แก้ไขปัญหาที่เกี่ยวข้องกับอาหาร เช่น ปัญหาการปนเปื้อนอาหาร หรือปัญหาการเสื่อมสภาพของอาหาร
- ตั้งสมมติฐาน ระบุส่วนประกอบที่ต้องใช้ในการทดลอง และเลือกรูปแบบการทดลองที่เหมาะสม
- ดำเนินการทดลองตามสมมติฐานที่ตั้งไว้ โดยจะต้องปฏิบัติตามขั้นตอนการทดลองอย่างเคร่งครัด เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ถูกต้อง
- วิเคราะห์ผลการทดลอง นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารจะใช้ทักษะทางคณิตศาสตร์และสถิติ เพื่อวิเคราะห์ผลการทดลองและหาข้อสรุป
- ทำการทำลองซ้ำ ๆ จนกว่าจะได้รับผลการทดลองตามที่ต้องการ
- นำผลการวิจัยไปประยุกต์ใช้
👩🏻💻 อาชีพที่ต้องทำงานร่วมกัน
- เชฟ
- ผู้ประกอบการธุรกิจอาหาร
- นักโภชนาการ
🏢 สถานที่และเวลาทำงาน
- ทำงานในองค์กรต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชนที่เกี่ยวข้องกับอาหาร เช่น โรงงานอุตสาหกรรมอาหาร สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) องค์กรวิจัยและพัฒนาด้านอาหาร ธุรกิจอาหารเสริม ธุรกิจอาหารทดแทน เป็นต้น
- มักทำงานในห้องปฏิบัติการทดสอบ (Lab)
- เวลาทำงานของนักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารขึ้นอยู่กับสถานที่ทำงานและประเภทของงาน โดยทั่วไปแล้วทำงาน 5 วันต่อสัปดาห์ 8 ชั่วโมงต่อวัน
✅ ความรู้ความสามารถที่ต้องใช้
- ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์อาหาร เช่น โภชนาการ เคมีอาหาร เทคโนโลยีการแปรรูปอาหาร จุลชีววิทยาอาหาร และวิศวกรรมอาหาร
- ความรู้เกี่ยวกับจริยธรรมที่เกี่ยวข้อง เช่น กฎหมายและมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับอาหาร
- ทักษะการวิจัยค้นคว้า เช่น การรวบรวมข้อมูล การทำงานกับข้อมูลและการวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติ
- ทักษะการปฏิบัติการห้องปฏิบัติการ เช่น วิธีการใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์ทดลอง, ขั้นตอนการรักษาความปลอดภัยในการทดลอง
- ทักษะการใช้อุปกรณ์ทำครัว เช่น มีด เครื่องปั่น เตาอบ
- ความคิดสร้างสรรค์
💵 โอกาส ความท้าทาย และผลตอบแทน
- ผลตอบแทนเริ่มต้นอยู่ที่ประมาณ 18,000 - 25,000 บาทต่อเดือน
- การเติบโตในอาชีพ (Career Path) ของ “นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหาร” มีโอกาสเติบโตในอาชีพได้หลากหลายแนวทาง ขึ้นอยู่กับความสนใจ ทักษะ และประสบการณ์ ตัวอย่างการเติบโต ไปสู่ระดับหัวหน้าทีม/ผู้จัดการ หรือผู้บริหาร เช่น
- หัวหน้ากลุ่มวิจัยอาหารเพื่อโภชนาการ
- ผู้จัดการแผนกวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่
- ผู้อำนวยการสถาบันค้นคว้าและพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหาร
หรือสามารถทำงานในตำแหน่งหรือสาขาอาชีพอื่นที่ใกล้เคียง เช่น
- อาจารย์มหาวิทยาลัยในรายวิชาวิทยาศาสตร์อาหาร
- ผู้ควบคุมคุณภาพอาหาร/ตรวจสอบคุณภาพอาหาร
- ที่ปรึกษาประจำบริษัทผลิตอาหาร
- ความยากและท้าทายของอาชีพ “นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหาร” คือ
- นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารจำเป็นต้องมีความรู้ในหลายสาขา ได้แก่ เคมี ชีววิทยา ฟิสิกส์ โภชนาการ วิศวกรรมอาหาร และการวิเคราะห์ข้อมูล
- อุตสาหกรรมอาหารมีการพัฒนาอยู่ตลอดเวลา นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารต้องติดตามความรู้และเทคโนโลยีใหม่ๆ อยู่เสมอ
- นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารมีหน้าที่รับผิดชอบต่อความปลอดภัยของอาหารที่ผลิตออกมา ต้องทำงานอย่างรอบคอบ และต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าอาหารไม่มีสารปนเปื้อนหรืออันตรายต่อผู้บริโภค
- ต้องรับมือกับความต้องการของลูกค้าในแง่การเติบโตของธุรกิจ
- นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารต้องมีความรับผิดชอบทางสังคม เช่น ไม่นำเนื้อสัตว์ใกล้สูญพันธุ์มาพัฒนาอาหาร ผลิตอาหารที่รบกวนธรรมชาติน้อยที่สุด
- สิ่งที่เป็นความเสี่ยงของอาชีพนี้คือ
- นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารอาจต้องสัมผัสกับสารเคมีในระหว่างการทดลองหรือวิเคราะห์อาหาร ซึ่งอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพ เช่น การระคายเคืองผิวหนัง โรคภูมิแพ้
- นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารอาจต้องทำงานกับเครื่องจักรซึ่งอาจเกิดอันตรายได้หากไม่ระมัดระวัง
- นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารมีหน้าที่รับผิดชอบต่อความปลอดภัยของอาหารที่ผลิตออกมา หากเกิดปัญหาเกี่ยวกับอาหารที่นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหารมีส่วนเกี่ยวข้อง เช่น ใช้วัตถุดิบผิดกฎหมาย เกิดอันตรายต่อผู้บริโภค อาจถูกดำเนินคดีหรือถูกเรียกร้องค่าเสียหาย
🖥️ ช่องทางการศึกษาความรู้เพิ่มเติม
- ช่อง YouTube ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับอาชีพนักวิทยาศาสตร์ด้านอาหาร
- Kenan Foundation Asia. (2016, December 28). Chevron Enjoy Science Careers 10 อาชีพ- นักวิทยาศาสตร์อาหาร [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=L_dwIwYuo5s
ช่อง สจล. (2023, September 12). เรียนไปทําไร? EP.12 : Food Science [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=7A9rCNyPoco
🌐 แหล่งอ้างอิง
- สมาคมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีทางอาหารแห่งประเทศไทย (FoSTAT) - https://fostat.org/
- อาชีพ นักวิทยาศาสตร์การอาหาร จําเป็นต้องมีทักษะด้านใดบ้าง? (n.d.). https://www.trueplookpanya.com/dhamma/content/72964
- What Does a Food Scientist Do?: A Complete Career Guide