นิยามสั้นๆ
แพทย์เฉพาะทางที่มีความเชี่ยวชาญในการดูแลรักษาคนไข้ที่มีอาการผิดปกติ หรือต้องการความช่วยเหลือทางด้านจิตใจ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาความผิดปกติทางด้านสมอง ระบบประสาท พันธุกรรม หรือโรคอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
📃 ลักษณะงาน
- วินิจฉัยอาการและตรวจสภาพจิต (Mental Status Examination) ด้วยเครื่องมือต่างๆ ที่เป็นมาตรฐานเหมาะสมกับคนไข้
- บำบัดรักษา ผู้ที่มีปัญหาทางด้านจิตใจด้วยการสั่งยา และ ทำจิตบำบัด (Psychotherapy) เพื่อช่วยให้คนไข้ทำความเข้าใจถึงตัวตน ปัญหา และที่มา ซึ่งจะช่วยนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงอย่างที่คนไข้ต้องการ
- ให้คำปรึกษา สนับสนุนให้ผู้เข้ารับบริการเข้าใจปัญหาของตนเองอย่างลึกซึ้ง และร่วมกันค้นหาแนวทางในการแก้ไขปัญหา
- ร่วมมือกับหน่วยงานอื่นๆ เช่น นักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห์ พยาบาล เภสัชกร เพื่อร่วมกันวางแผนการรักษาหรือช่วยเหลือคนไข้
- ศึกษาและวิจัยเกี่ยวกับพฤติกรรมของมนุษย์ เพื่อพัฒนาวิธีการบำบัดและเครื่องมือทางจิตวิทยาที่เหมาะสม
📊 ขั้นตอนการทำงาน
- รวบรวมข้อมูลเพื่อวินิจฉัยโรคด้วยวิธีต่างๆ เช่น การตรวจร่างกาย พูดคุยสอบถาม สังเกต ดูข้อมูลผลตรวจสภาพทางจิต (Mental Status Examination) และประวัติสุขภาพ เป็นต้น
- วางแผนการรักษา (อาจวางแผนร่วมกับแพทย์หรือผู้ชำนาญเฉพาะทางสาขาอื่นๆ หรือร่วมกับคนไข้) โดยอาจเป็นได้ทั้งการสั่งยา ,การทำจิตบำบัด (Psychotherapy) ที่เหมาะสมกับคนไข้ หรือบางรายอาจต้องใช้ทั้ง 2 วิธีควบคู่กันไป
- ดำเนินการรักษา รักษาคนไข้ตามแผนที่ได้วางไว้
- ติดตามผลการรักษา เช่น นัดคนไข้มาติดตามผลเพื่อปรับเพิ่ม - ลดขนาดยา เดินตรวจดูอาการของคนไข้ในตอนเช้าและเย็น เป็นต้น
👩🏻💻 อาชีพที่ต้องทำงานร่วมกัน
- นักสังคมสงเคราะห์
- นักจิตวิทยา
- พยาบาลทั่วไป และ พยาบาลเฉพาะทางจิตเวช
- เภสัชกร
- แพทย์สาขาอื่นๆ
- นักกิจกรรมบำบัด
🏢 สถานที่และเวลาทำงาน
- สถานที่ทำงาน จิตแพทย์สามารถทำงานได้ทั้งในสถานพยาบาลของภาครัฐและเอกชน เช่น โรงพยาบาล สถานพยาบาล สถานีอนามัย และยังสามารถเปิดคลินิกส่วนตัวนอกเวลาทำการได้อีกด้วย
- เวลาทำงาน โดยทั่วไปแล้วจิตแพทย์ในประเทศไทยมักทำงานมากกว่า 40 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ ขึ้นอยู่กับการจัดเวรของแต่ละโรงพยาบาล
- อาจต้องทำงานนอกเวลาเพื่อรองรับผู้ป่วยฉุกเฉิน หรือทำงานในวันหยุดสุดสัปดาห์หรือวันหยุดนักขัตฤกษ์
✅ ความรู้ความสามารถที่ต้องใช้
- ความรู้เกี่ยวกับโรคทางจิตเวช เข้าใจธรรมชาติของโรคทางจิตเวชต่างๆ เช่น ภาวะซึมเศร้า ความวิตกกังวล โรคสองขั้ว โรคจิตเภท และโรคทางจิตเวชอื่นๆ
- ความรู้เกี่ยวกับการบำบัดรักษา สามารถเลือกวิธีการบำบัดที่เหมาะสมกับคนไข้แต่ละราย เช่น การใช้ยา การบำบัดด้วยการพูดคุย การบำบัดด้วยกระแสไฟฟ้า ฯลฯ
- ทักษะการสื่อสารที่ดี เพื่อสร้างความไว้วางใจและความเข้าใจกับคนไข้ เช่น การรับฟังอย่างตั้งใจ การให้คำปรึกษา
- ความสนใจ เข้าใจ และเห็นอกเห็นใจผู้อื่น โดยให้ความสำคัญกับองค์ประกอบทั้งจิตใจ ครอบครัว และสังคม
💵 โอกาส ความท้าทาย และผลตอบแทน
- ผลตอบแทน ขึ้นอยู่กับหน่วยงานที่สังกัด หากสังกัดอยู่โรงพยาบาลรัฐจะได้ค่าตอบแทนเริ่มต้นที่ 50,000 บาทขึ้นไป หากสังกัดโรงพยาบาลเอกชนจะอยู่ที่ 120,000 - 300,000 บาท โดยขึ้นอยู่กับประสบการณ์และความเชี่ยวชาญของแพทย์แต่ละคน
- โอกาสและเส้นทางการเติบโตของอาชีพจิตแพทย์
- การทำงานในโรงพยาบาล จะมีการเลื่อนขั้นตามระบบของแต่ละโรงพยาบาลขึ้นอยู่กับประสบการณ์และสายงาน โดยสามารถเลื่อนขั้นขึ้นเป็นจิตแพทย์ที่เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน (Subspecialist) ได้ เช่น จิตเวชเด็กและวัยรุ่น , จิตเวชผู้สูงอายุ หรือ จิตเวชคนไข้ยาเสพติด เป็นต้น
- หากมีความสามารถในการบริหารร่วมด้วย สามารถเติบโตขึ้นไปเป็นตำแหน่งผู้บริหารโรงพยาบาลได้
- สามารถเป็นอาจารย์ตามสถาบันการศึกษาเพื่อสอนวิชาทางจิตแพทย์หรือจิตวิทยาได้
- สามารถเปิดคลินิกส่วนตัวได้
- ความท้าทายของอาชีพจิตแพทย์
- ต้องเตรียมพร้อมรับมือกับอารมณ์ของคนไข้ ซึ่งมีสภาวะทางจิตที่หลากหลาย บางครั้งคนไข้อาจมีอารมณ์รุนแรงและเสี่ยงอันตราย เช่น มีอาการอยากฆ่าตัวตายหรือเสี่ยงที่จะทำร้ายตนเอง หรือ ผู้อื่น
- ต้องสามารถจัดการกับอารมณ์ของตนเองได้ สามารถรับฟังปัญหาของคนไข้ได้โดยไม่นำมาบั่นทอน หรือ นำเก็บไปคิดเป็นเรื่องของตนเอง
🖥️ ช่องทางการศึกษาความรู้เพิ่มเติม
- ช่อง YouTube ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับอาชีพจิตแพทย์
- Ramathibodi Psychiatry. (2018, November 17). ตามติดชีวิต แพทย์ประจําบ้าน สาขาจิตเวชศาสตร์ [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=sJMZAqS67pg
- TruePlookpanya Channel. (2022, September 27). How to จิตแพทย์รามา สํารวจชีวิตเด็กจิตแพทย์ เค้าเรียนอะไร? [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=TD_5uFCLV8g
🌐 แหล่งอ้างอิง
- สมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย - https://www.psychiatry.or.th/
- TruePlookPanya. (n.d.). จิตแพทย์. https://www.trueplookpanya.com/explorer/occupation-step3/54
- WE SpaCe | จิตแพทย์. (n.d.). https://wespace.in.th/explore/career/J0503.00
- We. (2019, April 23). ทําความรู้จักอาชีพจิตแพทย์ หมอผู้รักษาโรคซึมเศร้า. We by the Brain. https://www.webythebrain.com/article/known-to-psychiatrist
- https://www.psychiatry.org/patients-families/what-is-psychiatry#:~:text=A%20psychiatrist%20is%20a%20medical,psychiatric%20help%20for%20many%20reasons.