
นิยามสั้นๆ
เป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการวินิจฉัย ป้องกัน และรักษาโรคที่เกิดจากจุลินทรีย์ เช่น แบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา และปรสิต
📃 ลักษณะงาน
- วิเคราะห์ตัวอย่างทางชีวภาพ เช่น เลือด เสมหะ หนอง เนื้อเยื่ออวัยวะ เพื่อหาสาเหตุของโรคที่เกิดจากจุลินทรีย์
- ให้คำปรึกษาแก่แพทย์ผู้รักษาเกี่ยวกับการเลือกยาต้านจุลชีพที่เหมาะสม
- วิจัย ศึกษาเกี่ยวกับจุลินทรีย์ โรคติดเชื้อ และวิธีการรักษา
- ให้ความรู้เกี่ยวกับโรคติดเชื้อแก่ประชาชน
📊 ขั้นตอนการทำงาน
- เสมหะ หนอง เนื้อเยื่ออวัยวะ น้ำ อากาศ อาหารที่ทาน เป็นต้น
- ตั้งสมมติฐานถึงเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรค จากนั้นเลือกวิธีการตรวจที่เหมาะสมกับชนิดของตัวอย่างและเชื้อที่คาดว่าจะเป็นสาเหตุของโรค
- ปฏิบัติตามขั้นตอนของวิธีการวิเคราะห์อย่างถูกต้อง เช่น ขั้นตอนการเพาะเชื้อและตรวจสอบตัวแบคทีเรียและจุลินทรีย์อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับโรค
- วิเคราะห์ผลลัพธ์และรายงานผลให้แก่แพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ เพื่อใช้ช่วยในการวินิจฉัยโรคและรักษาผู้ป่วย
- เก็บข้อมูล เกี่ยวกับผู้ป่วย ตัวอย่าง และผลการตรวจ สำหรับการวิจัย การพัฒนา และการปรับปรุงบริการ
👩🏻💻 อาชีพที่ต้องทำงานร่วมกัน
- เจ้าหน้าที่ฝ่ายสนับสนุนในห้องทดลอง
- นักวิทยาศาสตร์การแพทย์
- พยาบาล
- นักเทคนิคการแพทย์
- เภสัชกร
🏢 สถานที่และเวลาทำงาน
- แพทย์จุลชีวะส่วนใหญ่ทำงานในโรงพยาบาลขนาดใหญ่ โดยเฉพาะโรงพยาบาลที่มีแผนกโรคติดเชื้อ ห้องปฏิบัติการจุลชีววิทยา และศูนย์วิจัย
- อาจทำงานในสถานที่อื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น ศูนย์วิจัยโรคติดต่อ โรงงานที่ผลิตยาต้านจุลชีพ คลินิกที่ให้บริการตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคติดเชื้อ เป็นต้น หรือหน่วยงานด้านสาธารณสุข เช่น กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข เป็นต้น
- แพทย์จุลชีวะส่วนใหญ่ทำงานแบบเต็มเวลา 40 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ บางแห่งอาจมีการทำงานกะ หรือทำงานล่วงเวลา โดยเฉพาะแพทย์จุลชีวะที่ทำงานในห้องปฏิบัติการอาจต้องทำงานในตอนกลางคืน หรือวันหยุดสุดสัปดาห์
✅ ความรู้ความสามารถที่ต้องใช้
- ความรู้ด้านจุลชีววิทยา แพทย์จุลชีวะต้องมีความรู้เกี่ยวกับจุลินทรีย์ทุกชนิด เช่น แบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา และปรสิต
- ทักษะการทำงานในห้องปฏิบัติการ เช่น การรักษาความปลอดภัย การใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ที่ใช้ในการวิเคราะห์และทดสอบจุลินทรีย์
- ทักษะการวิเคราะห์ แพทย์จุลชีวะต้องมีทักษะการวิเคราะห์ข้อมูลจากผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการเพื่อวินิจฉัยโรค
- ทักษะการสื่อสาร แพทย์จุลชีวะต้องมีทักษะการสื่อสารที่ดีเพื่ออธิบายผลการตรวจให้แพทย์ผู้รักษา ผู้ป่วย และบุคคลอื่นๆ เข้าใจ
- ความละเอียดรอบคอบ ในการดำเนินการทดลองทีละขั้นตอน
💵 โอกาส ความท้าทาย และผลตอบแทน
- ผลตอบแทนเริ่มต้นอยู่ที่ประมาณ 40,000 - 120,000 บาทต่อเดือน บาทต่อเดือน
- การเติบโตในอาชีพ (Career Path) ของ “แพทย์จุลชีวะ” มีดังนี้
- สายงานในโรงเรียนแพทย์: ผู้ช่วยศาสตราจารย์ รองศาสตราจารย์ ศาสตราจารย์
- สายงานในโรงพยาบาลรัฐบาลหรือกระทรวงสาธารณสุข
- นายแพทย์ปฏิบัติการ
- นายแพทย์ชำนาญการ
- นายแพทย์ชำนาญการพิเศษ
- นายแพทย์เชี่ยวชาญ
- นายแพทย์ทรงคุณวุฒิ
- สายงานโรงพยาบาลเอกชน
- นายแพทย์ปฏิบัติการ
- หัวหน้าแผนก หรือขึ้นเป็นตำแหน่งผู้บริหาร
- ความยากและท้าทายของอาชีพ “แพทย์จุลชีวะ” คือ
- ต้องใช้ความละเอียดรอบคอบเป็นอย่างมากเนื่องจากกระบวนการตรวจสอบและวิเคราะห์เชื้อเป็นกระบวนการที่หากมีการปนเปื้อนเพียงน้อยนิดก็จะทำให้ผลการตรวจสอบเปลี่ยนไป
- ต้องทำงานร่วมกับทีมแพทย์และวิทยาศาสตร์อื่นๆ และใช้การสื่อสารที่ดีเพื่อประสบความสำเร็จในงาน
- ต้องเผชิญกับโรคติดต่อใหม่ๆ การระบาดใหม่ๆ ที่มาจากไวรัส เชื้อรา ปรสิต ที่ไม่รู้จักมาก่อน จึงต้องแบกรับความคาดหวังจากประชาชนสูงเพื่อหาวิธีรักษา หรือหยุดยั้งในเวลาจำกัด
- จุลชีววิทยาเป็นศาสตร์ที่พัฒนาอยู่เสมอ แพทย์จุลชีววิทยาจึงต้องติดตามความรู้ใหม่ๆ อยู่เสมอ
- สิ่งที่เป็นความเสี่ยงของอาชีพนี้
- ความเสี่ยงทางชีวภาพ แพทย์จุลชีววิทยามีความเสี่ยงสูงต่อจากการสัมผัสกับจุลินทรีย์อันตราย เช่น แบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา และปรสิต ซึ่งอาจทำให้เกิดการติดเชื้อ หรือภูมิแพ้
🖥️ ช่องทางการศึกษาความรู้เพิ่มเติม
- ช่อง YouTube ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับอาชีพแพทย์จุลชีวะ
- TIMMYRUBY. (2021, Jan 7). EP. 20 ทัวร์ คณะแพทย์ ภาคจุล|MED-MICRO KKU| จุลชีววิทยาทางการแพทย์ มข [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=CAbb35GO0IY
📚 ข้อมูลสายการเรียนที่เกี่ยวข้อง
มัธยมศึกษาตอนปลาย
- สายวิทย์-คณิต
- (ปัจจุบันมีโอกาสสำหรับนักเรียนทุกสายการเรียน แต่จำเป็นต้องมีความรู้และทักษะ สามารถสอบวัดระดับและผ่านเกณฑ์คัดเลือกต่างๆ ตามที่กำหนดด้วย)
ปริญญาตรี เช่น
- คณะแพทยศาสตร์
- วิทยาลัยแพทยศาสตร์
- สำนักวิชาแพทยศาสตร์
ปริญญาโท เช่น
- คณะแพทยศาสตร์ วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาจุลชีววิทยาการแพทย์และโมเลกุล(หลักสูตรนานาชาติ)
- หลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาจุลชีววิทยาทางการแพทย์ (สหสาขาวิชา)
ปริญญาเอก เช่น
- คณะแพทยศาสตร์ ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาจุลชีววิทยาการแพทย์และโมเลกุล (หลักสูตรนานาชาติ)
- หลักสูตรดุษฎีมหาบัณฑิต สาขาวิชาจุลชีววิทยาทางการแพทย์ (สหสาขาวิชา)
- คณะแพทยศาสตร์ สาขาวิชาจุลชีววิทยา
*ข้อมูล ณ ปี 2567
🌐 แหล่งอ้างอิง
- วิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาจุลชีววิทยา. (n.d.). https://science.buu.ac.th/newweb/major_detail.php?mid=3
CLINICAL MICROBIOLOGY & LABORATORY MANAGEMENT. (n.d.). https://www.si.mahidol.ac.th/th/department/microbiology/EDUCATION/CLINICAL%20MICROBIOLOGY.html